Samoloty i śmigłowce w muzeach i na pomnikach

[Operator]

MiG-21 w kodzie NATO oznaczony jako Fishbed jest jednym z najbardziej znanych i popularnych współczesnych myśliwców. Powstał w biurze konstrukcyjnym Artioma Mikojana i Michaiła Guriewicza. Oblotu pierwszego prototypu dokonano w 1956 roku, produkcja seryjna ruszyła w 1959 (Piotr Butowski w książce ''Lotnictwo wojskowe Rosji'' podaje końcówkę 1958 roku), a dobiegła końca w 1985 na terenie ZSRR. Oprócz tego kraju MiG-21 wytwarzany był w Czechosłowacji przez Aero Vodochody jako Avia S-106 oraz w Indiach, gdzie zajmował się tym Hindustan Aeronautics Ltd. (HAL type 74/76). Chiny produkowały u siebie bezlicencyjną kopię tej maszyny o symbolu J-7 w zakładach Chengdu. Samolot wszedł na wyposażenie Rosyjskich Sił Powietrznych (WWS) w 1959, a kilka lat później do państw Układu Warszawskiego. MiG-21 służył w około 50 krajach świata (różne źródła podają rozbieżne liczby), w niektórych eksploatuje się go nadal (często po modernizacjach). Wczesne projekty, prototypy i egzemplarze eksperymentalne znacznie różniły się od produkcyjnych płatowców, niektóre z tych różnic to : klasyczne skośne skrzydła zamiast układu delty, zastosowanie dodatkowych powierzchni destabilizujących, umieszczenie wlotu powietrza pod kadłubem, dodatkowy napęd rakietowy itp. Poza podstawową myśliwską wersją budowano również inne : rozpoznawczą, szkolno-treningową i różnorakie eksportowe (z innym wyposażeniem zubożonym, lub starszej generacji w stosunku do maszyn rosyjskich). Trzeba także wspomnieć o specjalnych wariantach rekordowych, na których pobito wiele światowych rekordów, między innymi prędkości maksymalnej i pułapu. Jako ciekawostkę można dodać, iż było to także udziałem kobiet, co miało pewnie lepszy wydźwięk propagandowy. W Polsce przez długi czas MiG-21 stanowił trzon lotniczego komponentu myśliwskiego. Wprowadzenie tego typu u nas do służby nastąpiło w roku 1963, a do końca 2003 zakończono jego eksploatację (ostatni pożegnalny lot miał miejsce 1 stycznia 2004). Na zdjęciu widoczny jest wariant MiG-21PF z częściowo zdjętym poszyciem, ukazującym strukturę konstrukcji.

[fazi75]

Zawsze myślałem o nim jak o silniku ze skrzydłami I chyba zbyt wiele się nie pomyliłem. Pamiętam huk z nieba jak dzieckiem byłem. Tata zawsze mówił-nie bój się, to przekroczenie bariery dźwięku"

[Planistigmat]

Myslalem, ze zaprzestano ich uzywac gdzies w latach 70-tych i wogole byl w mojej glowie jako raczej eksponat muzealny, tymczasem produkowano je tak dlugo i lataly do 2003r. Niesamowite.

[Operator]

Fiat (Aeritalia) G.91 znany nieoficjalnie jako ''Gina'' był włoską maszyną powstałą w ramach konkursu ogłoszonego przez NATO na odrzutowiec łączący cechy lekkiego myśliwca oraz samolotu wsparcia. Do rywalizacji o kontrakt stanęło kilka firm z Europy oraz jedna z USA (Northrop), a zwycięskim projektem okazał się właśnie opisywany typ. Wygrana konstrukcja miała być standardową maszyną sojuszu zakupioną przez najważniejszych jej członków. Pomimo tego samolotem zainteresowały się tylko trzy państwa, które ostatecznie wprowadziły go na wyposażenie własnych wojsk : Włochy, Portugalia i RFN produkujący G.91 na licencji u siebie w konsorcjum MTT-FUS i Dornier-Werke GmbH. ''Gina'' testowana była też przez kilka innych krajów : Norwegię, Grecję, Turcję, a nawet USA, jednak żaden z nich nie zdecydował się na jej zakup. Pierwszy prototyp oblatany został w 1956 roku, a dwa lata później trafił do służby we Włoszech, gdzie koniec eksploatacji datuje się w zależności od źródła na 1992 lub 1995 rok. G.91 wytwarzano w kilku wariantach : myśliwsko-szturmowym, rozpoznawczym, szkolno-treningowym oraz wersja wykorzystywana przez słynny zespół akrobacyjny Frecce Tricolori należący do Włoskich Sił Powietrznych (Aeronautica Militare). Należy również wspomnieć o jeszce jednej odmianie - G.91Y, mającej przydomek ''Yankee'', będącej znacznie zmodyfikowanym pierwowzorem o lepszych osiągach. Ten typ miał inne wyposażenie, a najważniejsza różnica dotyczyła napędu, który tworzyły dwa amerykańskie silniki General Electric J85-13, w miejsce pojedynczej jednostki Bristol Siddeley Orpheus 803-02. Ogółem zbudowano 67 egzemplarzy G.91Y wyłącznie na potrzeby włoskiej armii. Fotografie przedstawiają w kolejności wersję szturmowo-rozpoznawczą G.91R/3 oraz dwumiejscową szkolno-treningową G.91T/3.

[jackowlew]

Operator Dzięki dzięki

[Operator]

Operator Dzięki dzięki

Proszę bardzo!

McDonnell Douglas F-4 Phantom II - amerykański samolot myśliwsko-bombowy dalekiego zasięgu, opracowany pierwotnie na potrzeby US Navy przez firmę McDonnell Aircraft Corporation (połączenie z Douglas Aircraft Company nastąpiło w 1967 roku). W zamyśle maszyna miała być rozwinięciem myśliwca McDonnell FH-3 Demon, jednak wybór przez marynarkę USA konkurencyjnego Chance Vought F-8 Crusader spowodował zmianę projektu, poprzez połączenie w jednym płatowcu możliwości zwalczania zarówno celów powietrznych, jak i lądowych. Jako że F-4 był pomyślany do operowania z lotniskowców, jego konstrukcję odpowiednio dostosowano do tego celu poprzez : możliwość składania skrzydeł, wzmocnienie podwozia, dodanie haka do lądowania, zaczepów do katapulty itp. Pierwszy egzemplarz oblatano w 1958, w tym samym roku rozpoczęto montaż seryjny (produkcja trwała do 1981), a dwa lata później trafił on na wyposażenie amerykańskiej marynarki. Phantom II okazał się konstrukcją o świetnych parametrach, co potwierdziło się w pobiciu kilkunastu rekordów prędkości, czasu wznoszenia i pułapu. Nie uszło to uwadze innych rodzajów Sił Zbrojnych USA - lotnictwa (USAF) i Korpusu Piechoty Morskiej (Marines), które także pozyskały ten odrzutowiec (inne wersje ze zmienionym wyposażeniem i uzbrojeniem). F-4 wzbudził też zainteresowanie za granicą, co zaowocowało zakupieniem go przez kilka państw, były to między innymi : RFN, Izrael, czy Korea Południowa. W Japonii po zakupie licencji wytwarzał go koncern Mitsubishi, a Wielka Brytania użytkowała płatowce z rodzimym wyposażeniem i silnikami (Rolls-Royce). Phantom II powstał w wielu wariantach i odmianach, najważniejsze z nich to : myśliwska, szturmowa, rozpoznawcza, szkolno-treningowa, niektóre samoloty przekształcono w latające cele. Warto wspomnieć jeszcze o jednej specyficznej wersji zwanej Wild Weasel wypełniającej zadania walki radioelektronicznej oraz wykrywania i zwalczania stanowisk radarowych (przede wszystkim systemów przeciwlotniczych). Zdjęcia ukazują rozpoznawczy wariant RF-4E noszący barwy Luftwaffe Bundeswehr.

[MAF]

O ile dobrze pamiętam to Phantomy odgrywały rolę MIGów w filmie Iron Eagle II

[Operator]

Aero L-29 Delfín (w kodzie NATO Maya) był pierwszym czechosłowackim samolotem odrzutowym opracowanym w tym kraju. Projekt firmy Aero Vodochody zakładał stworzenie dwumiejscowej maszyny szkolno-treningowej, jednak poza tą wersją występowały jeszcze : dwumiejscowa rozpoznawcza L-29R, jednomiejscowa specjalna lekka L-229 i jednomiejscowa akrobacyjna L-29A. Pierwszy prototyp wyposażony w brytyjski silnik Bristol Siddeley Viper oblatany został w 1959 roku, a wszystkie późniejsze egzemplarze miały już rodzime jednostki napędowe Motorlet M-701C-500. Delfín produkowany był od 1963 do 1974 roku, trafiając na wyposażenie wszystkich krajów Układu Warszawskiego (z wyjątkiem Polski) oraz kilkunastu innych państw świata między innymi : Indonezji, Syrii, Ghany, Mali itd. Co ciekawe L-29 stał się standardową maszyną szkolną w państwach UW po przeprowadzeniu testów porównawczych z dwiema konkurencyjnymi konstrukcjami : PZL TS-11 Iskra i Jak-30, którego projekt po próbach zarzucono. Jest to jeden z bardzo rzadkich po II Wojnie Światowej przypadków przyjęcia na wyposażenie sprzętu latającego skonstruowanego w tzw. ''bratnich krajach'' przez armię byłego ZSRR. Poniżej widoczny jest podstawowy dwumiejscowy wariant szkolno-treningowy użytkowany w wojskach lotniczych byłej NRD (Luftstreitkräfte der NVA).

[Operator]

Hawker P.1127/ Hawker Siddeley Kestrel FGA.1/ BAe Harrier/ McDonnell Douglas AV-8B Harrier II to maszyny wywodzące się ze wspólnego projektu stworzenia odrzutowca o cechach pionowego/krótkiego startu i lądowania (V/STOL), wypełniającego zadania bliskiego wsparcia lotniczego (CAS). Harrier jest pierwszym w świecie przedstawicielem tej kategorii, który trafił do seryjnej produkcji. Najbardziej nietypowym elementem tej brytyjskiej konstrukcji był silnik umożliwiający wektorowanie ciągu. Rozwiązanie to było testowane na różnych eksperymentalnych maszynach, jednak nigdy w takiej formie. Jednostkę napędową nazwaną Pegasus opracowano w firmie Bristol Engine Company - późniejszy Bristol Siddeley (ostatecznie przejęty przez Rolls-Royce). Jej wyjątkowość polegała na zastosowaniu układu turbowentylatorowego (silnik dwuprzepływowy) z czterema ruchomymi dyszami. Dwie przednie to dysze tzw. zimnego przepływu, a tylne - gorącego. Do zapewnienia sterowności w czasie małej prędkości postępowej lub zawisu służyły specjalne kanały, którymi sprężone powietrze trafiało do dysz zamykanych specjalnymi żaluzjami znajdujących się na końcach skrzydeł, a także w dziobie i części ogonowej. Maksymalny kąt wychylenia dysz głównych wynosił 98°30', co umożliwiało skuteczne wytracenie prędkości np. w trakcie podejścia do lądowania. Ze względu na swoje unikatowe własności maszyna wzbudziła zainteresowanie nie tylko brytyjskiego lotnictwa, ale także marynarki. Poza Brytyjczykami na samolot zwrócili też uwagę chociażby Niemcy, czy Amerykanie pracujący u siebie nad podobnymi projektami. Ostatecznie Harriery różnych wersji trafiły na wyposażenie kilku państw : Indii, Tajlandii, Włoch, Hiszpanii (z oznaczeniem Matador) i USA. W Stanach Zjednoczonych przy współudziale Brytyjczyków produkowano w firmie McDonnell Douglas zmodernizowaną i znacznie różniącą się odmianę AV-8B Harrier II, która użytkowana jest w USA do dziś wyłącznie przez Korpus Piechoty Morskiej (USMC). Ten wariant zakupili także Włosi i Hiszpanie dla lotnictwa morskiego swoich krajów (w obu nadal jest w służbie). Poza podstawową odmianą szturmową Harriery występowały też w wersji morskiej do operowania z lotniskowców (Sea Harrier) oraz dwumiejscowej szkolno-treningowej. Pierwszy prototyp P.1127 oblatano w 1960, udoskonalony typ Kestrel FGA.1 w 1964, natomiast kolejny model P.1127 (RAF) w 1966. Powstało tylko kilkanaście egzemplarzy tych przedprodukcyjnych odmian. Seryjny montaż zapoczątkowała dopiero wersja GR.1, którą zaczęto wytwarzać i wprowadzać do służby w 1967 roku. Wszystkie brytyjskie maszyny wycofano z RAF i Royal Navy do roku 2011. Poniżej widzimy Harriera GR.1 użytkowanego niegdyś w RAF.

[Operator]

Breguet Br.1150 Atlantic (ATL1) - francuski turbośmigłowy patrolowiec wypełniający przede wszystkim zadania poszukiwania i zwalczania okrętów podwodnych (MPA). Jest to chyba jedyna powojenna maszyna tego typu, która została do tego celu zaprojektowana od podstaw, a nie adaptowana z samolotu o pierwotnie innym przeznaczeniu. Atlantic powstał w wyniku konkursu ogłoszonego przez NATO na następcę amerykańskiego Lockheeda P-2 Neptune, który w owym czasie był już dość przestarzałą konstrukcją (chociażby tłokowy napęd). Po wygraniu rywalizacji przez Francuzów powołano międzynarodowe konsorcjum (SECBAT) w celu współuczestnictwa w produkcji tych krajów, które miały wprowadzić go na swoje wyposażenie. Jak się później okazało niektóre z nich wycofały się z tego, pomimo brania udziału w wytwarzaniu różnych elementów płatowca ,czy też wyposażenia. Najważniejszymi koproducentami były firmy : Dornier i MTU (RFN), Fokker (Holandia), SABCA i FN (Belgia), Rolls-Royce (Wielka Brytania), a także Hispano Suiza, Sud Aviation i Breguet Aviation, gdzie odbywał się montaż ostateczny. Część wyposażenia dostarczana była przez Amerykanów. Bardzo nietypowym elementem konstrukcji Br.1150 jest kadłub mający w przekroju poprzecznym kształt ósemki. Zostało to podyktowane tym, że tylko jego górna część jest ciśnieniowa (hermetyzowana), natomiast dolna zaopatrzona w otwierane pokrywy służy do przenoszenia środków rozpoznawczych i bojowych (torpedy, bomby głebinowe, boje sonarowe itp). Zmodernizowany wariant Atlantique 2 (ATL2) powstał już w wytwórni Dassault Aviation. Wymianie uległo przede wszystkim wyposażenie zadaniowe i awionika, a prócz tego rozszerzono asortyment uzbrojenia o bomby naprowadzane laserowo, czy też przeciwokrętowe pociski kierowane. Ta wersja została zakupiona tylko przez Francję i jest nadal w użyciu. Innymi państwami, które zakupiły Atlantica były : RFN, Holandia, Włochy i Pakistan (pozyskał je przez odsprzedaż z Francji). Niemcy jako jedyny użytkownik mieli w służbie odmianę Br.1150 M pełniącej misje przechwytywania, namierzania i analizy promieniowania elektromagnetycznego, a w szczególności radarów (SIGINT), w liczbie pięciu sztuk przebudowanych ze standardowych maszyn. Oblot prototypu ATL1 miał miejsce w 1961 (ATL2 w 1981), a przyjęcie do uzbrojenia w 1963 (ATL2 w 1982). Na zdjęciach widnieje Br.1150 ATL1 w barwach niemieckiej Marineflieger.