Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej w Warszawie - transportery opancerzone.
BTR-152 opracowano w roku 1947, produkcja seryjna trwała od 1950 do 1962 roku w ZSRR. Konstrukcja powstała w oparciu o samochód ciężarowy ZIS-151 (późniejsze wersje ZIL-157). Transporter miał wszystkie koła napędzane (układ 6x6), załoga składała się z dwóch osób, a odkryty przedział desantowy liczył 17 miejsc. Można go było przykryć rozpinaną na pałąkach plandeką. Wersja BTR-152K posiadała już kadłub zamknięty płytą stropową z klapami, liczba desantu zmniejszyła się do 13 żołnierzy. W toku produkcji pojazd doczekał się wielu odmian i modernizacji min. wprowadzono centralny system zmiany ciśnienia w oponach, 7,62mm karabin maszynowy SG-43 zastąpiono bronią tego samego kalibru - SGMB lub PKT, dodano wyciągarkę, urządzenia filtro-wentylacyjne, noktowizor kierowcy, zmieniono koła, które wyposażono w inny system pompowania itp. Powstało wiele różnych wersji tych transporterów takich jak chociażby wozy : dowodzenia i łączności, dowodzenia i rozpoznania, przeciwlotnicze uzbrojone w sprzężone wielkokalibrowe karabiny maszynowe itp. Niektóre kraje afrykańskie jak np. Sudan tworzyły swoje wersje z uzbrojeniem plot. wyposażając BTR-y w działka rotacyjne Vulcan. Chiny po zakupie licencji produkowały transportery pod oznaczeniem Typ-56. W Libanie używano przerobionej na wóz remontowo-ewakuacyjny odmiany BREM. BTR-152 był bardzo popularny na świecie, wyeksportowano go do ponad 30 krajów, także i Polski. Na fotografii widzimy zmodyfikowaną wersję BTR-152W.
BTR-60 był pomyślany jako następca poprzednio opisanego pojazdu. Prototyp GAZ-49 powstawał w latach 1957-58. Na uzbrojenie armii ZSRR wszedł w 1959 roku. Konstrukcja tego transportera była całkowicie inna od poprzednika. Wóz skonfigurowano w układzie napędowym 8x8, jednostkami napędowymi były 2 silniki benzynowe, z których jeden napędzał drugą i czwartą oś, a kolejny pierwszą i trzecią. Rozwiązanie to umożliwiało jazdę nawet po awarii lub uszkodzeniu jednego z silników. W odróżnieniu od BTR-152 nowa maszyna była przystosowana do pływania, umożliwiał to tunelowy pędnik wodny. Dziwić może fakt powielenia w następcy całkowicie odkrytego z góry kadłuba, który tak jak w tamtym pojeździe można było kryć opończą. Tę niewątpliwą wadę wyeliminowano w kolejnej wersji BTR-60PA, w której kadłub otrzymał strop z czterema pokrywami. W zależności od wersji transportery przewoziły od 14 do 16 osób desantu prócz tego załoga składała się z 2 ludzi. Pojazdy wytwarzane były w kilkunastu odmianach min. z wieżą uzbrojoną w 14,5mm karabin KPWT (BTR-60PB), jako wozy łączności (kilka wersji), wozy dowodzenia, kierowania ogniem artylerii, rozpoznania przeciwlotniczego itp. Na bazie transportera powstały także polowe stacje prądotwórcze, czy wozy pomocy technicznej MTR-2. Jeżeli chodzi o eksport, to BTR-60 odniósł jeszcze większy sukces niż poprzednik. Zakupiło go kilkadziesiąt krajów z kilku kontynentów. W Polsce używano stosunkowo niewielkiej liczby tych maszyn, co ciekawe prócz wojska wykorzystywały je oddziały ZOMO, a później Policja. Zdjęcie przedstawia wersję BTR-60PB.
SKOT (OT-64) to średni kołowy transporter opancerzony, który był owocem współpracy czechosłowackiego i polskiego przemysłu zbrojeniowego. Powstał u naszych południowych sąsiadów w 1959 roku jako odpowiedź na powyższy pojazd. W konstrukcji wykorzystano elementy samochodu ciężarowego Tatra 813. W 1964 roku rozpoczęto produkcję seryjną, która podzielona była następująco : Czesi dostarczali kompletne podwozia wraz z układami napędowymi, natomiast Polska wytwarzała ukompletowane kadłuby, wieże oraz uzbrojenie. W naszym kraju pojazdy te montowane były przez FSC w Lublinie do roku 1971. SKOT miał nietypową jak na owe czasy konstrukcję : niezależne zawieszenie wszystkich kół z systemem centralnego pompowania opon, silnik chłodzony powietrzem, czy też preselekcyjną skrzynię przekładniową. Transporter zaprojektowano jako pływający, w wodzie napęd zapewniały dwie śruby umieszczone w tylnej części kadłuba. Wersje bazowe nie posiadały wież i były nieuzbrojone, opcjonalnie wyposażano je w karabiny maszynowe. Odmiany z wieżą - 2A oraz 2AP były uzbrojone w 14,5mm WKM KPWT oraz 7,62mm karabin PKT. Inne pojazdy na bazie transportera to min. wozy : dowodzenia, łączności, inżynieryjne, pogotowia technicznego itp. SKOT wykorzystywany był też do holowania ciężkich moździerzy i granatników. Kilkaset sztuk tych maszyn wyeksportowano do kilku państw min. Indii, Urugwaju, Maroka, czy na Węgry. Na koniec trzeba wspomnieć o głębokiej modernizacji tych pojazdów, której podjęły się Zakłady Mechaniczne Nr 5 z Poznania. Nowa konstrukcja otrzymała nazwę KTO Ryś i występowała zarówno w odmianie 8x8, jak i skróconej 6x6. Powstało kilka wariantów tych wozów tj. transporter opancerzony, wóz ewakuacji medycznej, nośnik moździerzy. Inne odmiany wyposażono w wieże z działkami lub karabinami maszynowymi. Fotografia ukazuje wersję SKOT 2A dysponującej 10 miejscami dla żołnierzy desantu (załoga liczy 2 osoby).
![]()