Cytat:
By ułatwić zrozumienie poszczególnych postanowień umowy "kilka" słów komentarza.
Pola oznaczone * służyć mają elastycznemu wykorzystaniu umowy bez konieczności jej edycji w komputerze. Przykładowo fotograf umawia się z modelką w plenerze, przez Internet i dopiero na miejscu ustalają zakres przysługujących im praw i ciążących na nich obowiązków, dzięki * zachowana jest elastyczność pozwalająca dostosować umowę do ich potrzeb za pomocą skreśleń.
Określenie stron zawierających umowę, miejsca i daty jej zawarcia jest rzeczą, od której zaczyna się w zasadzie każdą umowę, musi ono być pełne tzn. pozwalające na pewną identyfikację strony umowy, miejsca i daty jej zawarcia.
§ 1 - Określa przedmiot umowy i należy w nim dokonać takich zmian (jeśli są konieczne) by nie istniały wątpliwości, co jest przedmiotem umowy.
Utwór - każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
§ 2 - Stanowi, iż Autorskie prawa majątkowe do utworu fotograficznego opisanego w § 1 nabywa Fotograf - zapis ten w zasadzie z punktu widzenia prawa nie jest potrzebny gdyż Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych przyznaje autorskie prawa majątkowe twórcy.
Art. 8. 1. Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.
2. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
3. Dopóki twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca, a w razie ich braku - właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Art. 17. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
§ 3 i § 4 - Tak termin wykonania umowy (którym nie jest na ogół dla fotografa dzień sesji zdjęciowej) jak i wynagrodzenie z tytułu wykonania umowy dla Modela/Modelki należy ustalić indywidualnie. Z moich informacji i doświadczeń wynika, że jeżeli fotograf wykonuje zdjęcia modelce pod konkretne zlecenie (Np. reklama kurtek mająca się ukazać w CKM), wynagrodzenie określa kwotowo, czyli np. z § 4 wykreśla punkt 2 (modelka otrzyma wtedy kwotę pieniężną, płytę z częścią utworu i odbitki).
Często zachodzi sytuacja zwana potocznie "pozowanie za zdjęcia" - w takim przypadku należy wykreślić punkt 1 i 2 § 4; jednakże pozostałe zapisy umowy mówiące min., iż fotograf ma prawo wykorzystywać utwór opisany w § 1 lub jego część na wszystkich znanych w chwili podpisywania umowy polach eksploatacji, są wtedy dla modelki skrajnie niekorzystne (udziela nam w umowie "Model Release"), gdyż nawet, jeśli fotograf sprzeda zdjęcie Np. coca-coli, która umieści je na butelkach, modelka nie otrzyma z tego tytułu wynagrodzenia.
Moim zdaniem w przypadku "pozowania za zdjęcia", jeśli fotograf chce mieć prawo komercyjnego wykorzystywania utworu opisanego w § 1 lub jego część na wszystkich znanych w chwili podpisywania umowy polach eksploatacji powinien skorzystać z punktu 2 § 4 i zapewnić modelce określony % od dochodu netto w przypadku sprzedaży przez Fotografa utworu fotograficznego opisanego w § 1 lub jego części - w ten sposób modelka "zarobi" tylko w przypadku, gdy "zarobi" fotograf. Najczęściej przekazuje się Modelce/Modelowi od 10% do 20% od dochodu netto.
Uwaga - Pamiętać należy o odpowiednim opodatkowaniu dochodu osiągniętego przez modelkę (jeśli dzięki fotografowi go osiągnie) - fotograf prowadzący działalność gospodarczą zobowiązany jest potrącić z wynagrodzenia modelki i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy - jest również zobowiązany w stosownym terminie dostarczyć modelce odpowiedniego "PIT'a".
§ 5 - Określa sposób wykorzystania przez Modelkę/Modela otrzymanego zapisu utworu bądź jego części na CD lub DVD - chroni fotografa przed naruszeniem jego praw, które chroni również w tym samym zakresie Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
§ 6 - Jest dla fotografa sednem umowy. By fotograf miał prawo swobodnego wykorzystania utwór opisanego w § 1 lub jego część wystarczy zapis punktu 1 § 6, gdyż przenosi on do umowy prawa przyznane twórcy przez ustawę prawo autorskie. Punkt 2 i 3 § 6 nie jest w zasadzie potrzebny, gdyż oba zawierają się w punkcie pierwszym - zostały jednak w umowie umieszczone by modelce/modelowi zwrócić uwagę, że fotograf może fotografie pochodzące z sesji sprzedać i publikować.
Pole eksploatacji - wyodrębniona pod względem technicznym lub ekonomicznym forma wykorzystywania dzieła
Kontrowersyjnym może być zapis stanowiący, iż fotograf ma prawo "wykorzystać utwór opisany w § 1 lub jego część na wszystkich znanych w chwili podpisywania umowy polach eksploatacji" - jednak jest on zgodny z ustawą i moim zdaniem nie zachodzi konieczność wymieniania pól eksploatacji, gdyż nawet w ustawie są one wymienione jedynie przykładowo a przywołany powyżej Art. 17 i tak stanowi, iż twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji.
Pamiętać jednak należy, że fotograf może przenieść na inny podmiot prawo do korzystania z utworu tylko na polach eksploatacji znanych w momencie jej zawarcia, gdyż ustawa jasno stanowi w Art. 41 ust 4, iż "Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia."
§ 7 i § 8 - to implementowana do umowy zgoda modelki na wykorzystanie jej wizerunku, tak zwana klauzula "Model Release", często funkcjonuje ona jako osobny od umowy dokument - konieczność jej posiadania wprowadza Art. 81 ust 1 ustawy stanowiący, iż:
"Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie."
Bez przedmiotowej zgody fotograf nie może w zasadzie efektywnie eksploatować utworu będącego przedmiotem umowy. Zgoda umieszczona w umowie jest "pełna" jednak modelka dbając o wizerunek może życzyć sobie jej ograniczenia Np. prosząc o wprowadzenie zapisu, w jakim kontekście (naturze wykorzystania) nie wolno jej wizerunku wykorzystywać - może sobie życzyć by fotografie z jej wizerunkiem nie były publikowane/używane w kontekście reklamy środków antykoncepcyjnych czy grzybobójczych etc.
§ 9 i § 12 - postanowienia końcowe - nie wymagają wyjaśnień.
Na marginesie należy wspomnieć, iż autorskie prawa majątkowe, na których skupia się niniejsza umowa to tylko cześć praw przysługujących twórcy. Twórcy przysługują również autorskie prawa osobiste, zgodnie z przepisem art. 16 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. "autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem". Ustawodawca wskazał w sposób przykładowy na formy tej więzi, czyli min na prawo do:
1) autorstwa utworu,
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelności wykorzystania,
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
